inleiding yin en yang
vijf fasen
vitale substanties
fysiologie
qi transformatie
organen
meridianen
Yin en yang zijn twee onderdelen van een concept, een filosofie. De filosofie vormt de basis van de Chinese geneeskunde. Yin en yang zijn twee elkaar aanvullende en tegengestelde principes, begrippen waarmee alles in het universum te beschrijven is.
Met yin en yang kunnen aspecten van processen beschreven worden, zoals ze tot elkaar in relatie staan. Yang en yin zijn afhankelijk van elkaar, gaan in elkaar over, onderscheiden aspecten en balanceren de krachten van het proces.
In de natuur wisselen fenomenen elkaar af, dag wordt nacht wordt dag, neerslag wordt droog wordt neerslag. Waarneming van deze cyclische veranderingen tussen twee polen deden bij de oude Chinesen het besef van yin en yang ontstaan. Yin is de schaduwzijde van een berg en yang de met de zon beschenen zijde. Als de zon klimt langs de hemel verschuift de zonzijde van de berg naar de schaduwzijde en andersom. Ook als 's nachts de maan schijnt is er een yinne en een yange zijde van de berg. Yin staat voor het donkere, vrouwelijke en ontvangende principe, en staat in tegenstelling tot yang. Yang staat voor het lichte, mannelijke en actieve principe, en staat in tegenstelling tot yin. De twee principes verdelen fenomenen onder. Licht is verdeeld onder yang en duisternis onder yin. Zo worden warm en koud, dag en nacht, lente en zomer en herfst en winter, zuid en noord, activiteit en rust, boven en onder ingedeeld. Probeer zelf te herleiden welke fenomenen bij yin ingedeeld worden en welke bij yang en hoe ze onderling van elkaar afhankelijk zijn.
Naast het besef van twee fasen van een cyclische beweging, zijn yin en yang ook twee stadia van transformatie. Yang symboliseert het meer immateriële, verdunde of ijle van materie, en yin symboliseert het meer materiële, geconcentreerde of dichte van materie. Zo is water in vaste vorm (ijs) meer yin dan water in vloeibare vorm (water), en vloeibaar water meer yin dan waterdamp. De verdamping en condensatie van water werd in het oude China gezien als een dualiteit van Hemel en Aarde. Hemel (yang) correspondeert met de meer ijle substanties en aarde (yin) met de meer dichte substanties. Het is belangrijk te beseffen dat de tegengestelde toestanden niet onafhankelijk van elkaar zijn, maar in elkaar kunnen overgaan. In de meest 'pure' vorm van yang is materie energie (denk aan licht) en in de meest 'pure' vorm van yin is energie materie. Omdat yang correspondeert met vorming (creatie) en activiteit is haar beweging stijgend en expanderend. Omdat yin correspondeert met condensatie en materialisatie, is haar beweging naar binnen en dalend. Dit zien we ook terug in de theorie van de geneeskunde.
De eerste referenties aan yin en yang staan in de yi jing (I Tjing), het boek der verandering. Een onderbroken (yin) lijn en een ononderbroken (yang) lijn vormden de basis voor vier paren. Twee onderbroken lijnen zijn optimaal yin en twee ononderbroken lijnen vormen optimaal yang, alsmede twee tussenliggende stadia. Met een extra lijn erbij ontstaan de 8 trigrammen. De combinatie van 2 trigrammen levert de 64 hexagrammen, symbolisch voor alle mogelijke fenomenen in het universum. Dit laat zien dat alles uiteindelijk afhankelijk is van twee polen: yang en yin.
De relatie van yin en yang laat zicht symboliseren in het yin yang of tai ji symbool.
De 4 belangrijkste aspecten van yin en yang zijn:
- Yin en yang zijn geworteld in elkaar: yin yang hu gen.
- Yin en yang zijn onderling afhankelijk van elkaar: yin yang xiang hu yi cun.
- Yin en yang balanceren elkaar: yin yang zhi yue.
- Yin en yang zijn onderscheidbaar maar onscheidbaar: yin yang ke fen er ke li.
Yin en yang zijn geworteld in elkaar en onderling afhankelijk
Yin en yang zijn tegengesteld maar onderling afhankelijk. Eén fenomeen van een yin yang paar bestaat niet zonder de ander: licht bestaat niet zonder duisternis, warmte niet zonder koude. Ook volgen ze elkaar op: als het licht afneemt en de duisternis toeneemt (de dag in de nacht verandert) en als warmte toeneemt en koude verdwijnt. In de Chinese geneeskunde wordt dit principe onderschreven door de onderlinge afhankelijkheid van qi en bloed, 2 elementen van het menselijk lichaam. Qi is de bevelhebber over bloed en bloed is de moeder van qi. Ook in de ontwikkeling van ziekte is dit principe duidelijk. Wanneer een zwakte van yang een bepaald punt bereikt, wordt yin ook aangetast. Vandaar de gezegdes: schade aan yin beïnvloedt yang en schade aan yang beïnvloedt yin, alsmede zonder yang wordt yin niet geboren en zonder yin kan yang niet opstaan. Yin en yang zijn niet statisch maar veranderen in elkaar. Dit gebeurt niet willekeurig, maar in een bepaald stadium van het verloop van een ontwikkeling. Er zijn twee omstandigheden voor de transformatie van yin naar yang of andersom:- Interne omstandigheden:
Dingen veranderen primair door interne omstandigheden, secundair door externe omstandigheden. Ofwel verandering treedt op wanneer de interne omstandigheden er klaar voor zijn. - De tijdsfactor:
Wanneer de tijd er rijp voor is, transformeren yin en yang in elkaar. Dan is ook de omstandigheid er klaar voor.
Yin en yang balanceren elkaar
De dynamische balans tussen yang en yin wordt in stand gehouden door de aanpassing van de nivo’s van yin en yang. Wanneer yin of yang uit balans is, beïnvloedt de ene ook de andere. Volte en leegte symboliseren de verstoring van de normale balans en het gebrek om deze balans te herstellen. Dit heet een onbalans in yin en yang en is de basis van alle ziektes. Er zijn 4 verschillende mogelijkheden voor onbalans:- Volte in yang: yang shi.
- Volte in yin: yi shi.
- Leegte in yang: yang xu.
- Leegte in yin: yin xu.
Voor leegte worden ook de synoniemen zwakte en deficiëntie gebruikt.
In de behandeling wordt (volle) hitte behandeld met koele of koude kruiden, en wordt (volle) koude behandeld met warme of hete kruiden. Bij een leegte in yin met (leegte) hitte wordt de behandeling gericht op het verrijken van yin en het verminderen van leegte hitte of het versterken van yin en het temperen van yang, waarbij koelen van hitte secundair is aan het versterken (tonifiëren) van yin.
Yin en yang zijn onderscheidbaar maar onscheidbaar
De tegengestelde polen van een fenomeen zijn onderscheidbaar en elke pool is wederom te scheiden in een yin en yang aspect, maar het één is niet zonder het ander. Yin kan niet van yang gescheiden worden zonder het verlies van beiden. Onderscheidbaar is dus waarneembaar en onscheidbaar is het niet kunnen opdelen in twee losstaande fenomenen. Een voorbeeld is beweging (yang) en stilstand (yin). Beweging omhoog is yang ten opzichte van beweging omlaag die yin is. Hoe zou je stilstand opdelen in yin en yang?Overzicht
Yin |
Yang |
|
| Universum | Substantie | Functie, actie |
| Samentrekken | Uitdijen | |
| Neerdalen | Opstijgen | |
| Vormen | Omzetten | |
| Verborgen | Zichtbaar | |
| Inwendig | Uitwendig | |
| Zwaar | Licht | |
| Koud | Warm | |
| Vochtig | Droog | |
| Fysiologie | Produktie | Processen |
| Voorzijde | Achterzijde | |
| Onderzijde | Bovenzijde | |
| Binnenzijde | Buitenzijde | |
