Chinese geneeskunde | kruiden | ziekte | therapie | filosofie | de auteur | bronnen
inleiding  
yin en yang  
vijf fasen  
vitale substanties  
fysiologie  
qi transformatie  
organen  
meridianen  
 Chinese geneeskunde: inleiding

Traditionele Chinese geneeskunde (TCM) is een complete geneeskundige theorie, gebaseerd op een eeuwenoude (filosofische en holistische) kijk op de mens in de kosmos. TCM dient om ziekte te voorkomen en te genezen voor een lang en voorspoedig leven. Hiertoe wordt gebruik gemaakt van concepten (beelden en correspondenties) om de werking van het menselijk lichaam te beschrijven. Het leven is continue verandering, verbeeld door de balans van yin en yang. Ziekte wordt beschouwd als een onbalans van yin en yang en genezing als het duurzame herstel van deze balans. De theorie van TCM is tegelijkertijd wonderlijk eenvoudig en immens complex. Het concept van yin en yang zal iedereen wel ongeveer bekend zijn, maar hoe zit het met qi (tsjie) en hoe zagen de oude Chinezen de geest en de ziel?

In oorsprong kent de TCM acht takken: vier algemene en vier specifieke therapiën. De algemene zijn bewustzijn, ademhaling en voeding, beweging en rust en uitwisseling/aanraking. De vier therapiën zijn kruidengeneeskunde en voedingsleer, acupunctuur en massage, feng shui en ming shu (astrologie). Deze site is bedoeld om informatie over TCM in het algemeen en specifiek over kruiden en kruidengeneeskunde te geven.

Chinese kruidengeneeskunde is een essentieel onderdeel van TCM. In China wordt kruidentherapie in 70% van de behandelingen gebruikt. De kruiden herstellen de harmonie van een verstoorde balans waardoor de klachten verdwijnen. De behandeling met TCM is erop gericht om uw qi te reguleren en te versterken indien nodig.

Basis
De basis van TCM is verandering en balans. Wanneer men evenwichtig leeft en zuinig is op zijn energie, krijgt ziekte geen kans. Door het waarnemen en bestuderen van natuurlijke processen, gaat men deze herkennen en is het mogelijk preventief te werken om ziektes te voorkomen. Een TCM therapeut heeft de werking van het menselijk lichaam en de relatie met de natuurlijke fenomenen in de kosmos bestudeerd. Hij of zij herkent de disbalans in het lichaam, de sterktes en zwaktes van de persoon. In TCM is elk waarneembaar symptoom (ook als u deze niet als klacht ervaart) een teken van uw energetische balans, gerelateerd aan de interne organen. Een behandeling herstelt de balans terwijl rekening wordt gehouden met uw totale functioneren: de directe klacht vermindert of verdwijnt en de behandeling is preventief zodat andere (en sterkere) symptomen niet gaan optreden.

Kruidengeneeswijze
De Chinese kruidentherapie maakt gebruik van planten, mineralen en dierlijke produkten. Er zijn meer dan 1500 geneeskrachtige substanties bekend, maar gewoonlijk worden er zo'n 300 verschillende gebruikt. Oorspronkelijk werd veelvuldig gebruik gemaakt van bepaalde lichaamsdelen van dieren, waaronder tijgerbotten, berengal en neushoornhoorn. Hoewel deze substanties nog steeds in de materia medica staan en onderdeel zijn van de studie, zijn ze al lang vervangen door plantaardig materiaal of maakt men gebruik van speciaal gefokte dieren. Wanneer u problemen heeft met het innemen van dierlijke produkten, bijvoorbeeld als u vegetariër bent, kan uw Chinese kruidenformule altijd aangepast worden.

Behandelmethodes
Andere behandelmethodes dan kruidentherapie zijn acupunctuur en acupressuur, moxibustie, tui na massage, cupping, voedingsleer en ademhalings- en bewegingstherapie. Acupunctuur en acupressuur maken gebruik van plaatsen op het lichaam die door stimulatie (met naald of druk) invloed hebben op uw energiehuishouding. Een tui na therapeut bewerkt hiernaast ook uw spieren en gewrichten (net als fysio- en manuele therapie). Moxibustie is een verwarmende techniek, waarbij locaties van acupunctuurpunten worden verwarmd door er bijvoet (artemisia vulgaris) bij te verbranden. Dit kan met een losse moxarol of op een acupunctuurnaald. Bij cupping wordt in glazen bollen de lucht verwarmd, waarna de bollen op het lichaam worden geplaatst. Door de onderdruk wordt de huid omhoog gezogen, gaan de poriën openstaan en wordt de doorbloeding intensiever. Tai ji quan (vaak ook t'ai chi ch'uan of simpel tai chi geschreven) en qi gong (ch'i kung) zijn eeuwenoude vormen van beweging en ademhaling om de circulatie van qi en bloed in het lichaam te versterken en reguleren. Ze zijn meditatief en ontspannend en kunnen goed gecombineerd worden met zelfmassage.

Klassieke teksten
De grondslagen van de Chinese geneeskunde zijn ongeveer 2500 jaar geleden vastgelegd in de huang di nei jing (het gele keizer's boek over innerlijke geneeskunde). De nei jing bestaat uit twee delen, de su wen en ling shu, en vormt de theoretische en filosofische basis van TCM. Ziekte en gezondheid worden hierin beschreven als natuurlijke fenomenen die bestudeerd kunnen worden. Ziekte is een gevolg van een verstoorde balans van yin en yang van het stromen van qi in het lichaam. Qi wordt vaak vertaald met levensenergie, maar dat doet het te kort. Het menselijk lichaam wordt gezien als een miniatuur van de kosmos met al zijn natuurlijke basiskrachten. Ziektes worden ook beschreven aan de hand van deze basiskrachten en hebben een sterke verbinding met de natuur en natuurlijke fenomenen. Voor de Chinese kruidengeneeskunde is de shen nong ben cao (materia medica van de heilige boer) het eerste geschrift. Meer titels van klassieke teksten vind u bij de links/referenties.

Therapie
De diagnose en behandeling in TCM is gebaseerd op patroon identificatie (bian zheng). In plaats van het behandelen van een symptoom wordt het patroon behandeld. Het patroon beschrijft welke onbalans aanwezig is of combinatie ervan. Door het patroon te behandelen, wordt uw lichaam aangezet zichzelf te genezen en de balans te herstellen.
Een TCM therapie is altijd gebaseerd op een TCM patroon identificatie: de diagnose van uw energetische onbalans. De identificatie komt tot stand na een diagnostisch vraaggesprek, welke bestaat uit vragen, voelen, horen, zien en ruiken. De patroonidentificatie omvat de volgende onderdelen:
  • Een beschrijving van de balans tussen yin en yang. Deze twee tegengestelde maar elkaar aanvullende krachten vertegenwoordigen de natuurlijke tegenstellingen in de wereld.
  • Een beschrijving in termen van de vijf fasen (of bewegingen): hout, vuur, aarde, metaal en water. In TCM zijn interne organen, meridianen en vitale substanties (de lichaamsdelen en functies) verbonden met de vijf fasen. Ook worden patronen en ontwikkelingen beschreven met de theorie van de vijf fasen.
  • Vaststelling welk deel van het lichaam het meest behoefte heeft aan behandeling.
Op grond van de diagnose wordt een passende behandeling voor u gekozen. Naast een speciaal samengestelde kruidenformule, kan mijn behandeling bestaan uit acupressuur, voedingsadvies en advies voor leefwijze.

Westerse en Chinese geneeskunde
De Westerse geneeskunde heeft haar oorsprong in het oude Griekenland en is daarmee ca. 2500 jaar oud. Na de middeleeuwen is de ontwikkeling van de Westerse geneeskunde snel gegaan, zeker nadat de microscoop werd uitgevonden. De fundering van de Westerse geneeskunde wordt gelegd door de biochemie, scheikunde van levende wezens. Atomen (kleinste eenheid van een substantie) zijn gegroepeerd en vormen moleculen (deeltjes met dezelfde eigenschappen als een groep deeltjes). Een substantie bestaat uit meerdere moleculen of meerdere verschillende soorten moleculen. Verschillende substanties vormen samen cellen, de basis van levende organismen. Cellen zijn vervolgens gegroepeerd in weefsels en verschillende weefsels vormen organen. Alle organen samen vormen het lichaam. Over de psyche, bewustzijn, ziel en geest zijn verschillende theoriën, maar het gemeengoed definieert deze als chemische processen in de hersenen of zenuwstelsel.

De anatomie (opbouw) en fysiologie (werking) beschrijven de mens in de wereld. De pathologie beschrijft ziektes en ziekteprocessen. De Westerse geneeskunde en haar beschrijving van de mens wordt onderbouwd door de biologie, (bio)chemie en natuurkunde. Deze harde wetenschappen worden als werkelijkheid beschouwd en alles wat niet volgens de wetenschappelijk standaard bewezen kan worden, is derhalve niet waar. De belangrijkste pijlers van de Westerse geneeskunde zijn chirurgie, bestraling en medicijnen. Een chirurgische ingreep is zo'n beetje het laatste redmiddel dat er is. De farmacie berustte vroeger op de werking van planten en heeft zich ontwikkeld tot het produceren (synthetiseren) van de werkzame stof. Tegenwoordig dienen lichaamseigen molecuulstructuren als blauwdruk (voorbeeld) voor medicijnen. Men gaat er van uit dat substanties door hun samenstelling en structuur 'passen' op andere substanties en zo een (chemisch of elektrisch) proces in gang zetten. Door substanties met een computer te simuleren kunnen diverse geneesmiddelen ontwikkeld worden. Eén van de belangrijkste nadelen van de moderne farmaceutische geneesmiddelen is de bijwerking. In alternatieve kringen wordt deze wel eens toegeschreven aan het gebruik van één werkzame stof.

Een mooie beeldspraak over de werkelijkheid is door deze te vergelijken met een kaart van de wereld. Er zijn verschillende landkaarten om de werkelijkheid weer te geven. Sommige zijn ingedeeld naar geografie, andere naar reistijd, populatie of zelfs rijkdom. Elke kaart geeft de werkelijkheid weer, zolang ze naar waarheid en volgens een bepaald systeem is opgezet. Elke kaart heeft ook een ander gebruik en doel. Maar de kaart is niet het terrein en de biomedische kaart van de mens is slechts één van de bruikbare kaarten. Met als doel chirurgie en Westerse geneesmiddelen om ziekte te genezen. De kaart van de traditionele Chinese geneeskunde is even waar, en heeft als doel ziekte te genezen met TCM therapie. Zolang de TCM therapeut deze kaart en TCM therapie gebruikt om gezondheidsproblemen te behandelen, zijn de twee kaarten even bruikbaar en waar.

Achtergrondkennis
De basiskennis van TCM omvat:
2008 © Stefan van der Sanden
Chinese geneeskunde: inleiding

Traditionele Chinese geneeskunde (TCM) is een complete geneeskundige theorie, gebaseerd op een eeuwenoude (filosofische en holistische) kijk op de mens in de kosmos. TCM dient om ziekte te voorkomen en te genezen voor een lang en voorspoedig leven. Hiertoe wordt gebruik gemaakt van concepten (beelden en correspondenties) om de werking van het menselijk lichaam te beschrijven. Het leven is continue verandering, verbeeld door de balans van yin en yang. Ziekte wordt beschouwd als een onbalans van yin en yang en genezing als het duurzame herstel van deze balans. De theorie van TCM is tegelijkertijd wonderlijk eenvoudig en immens complex. Het concept van yin en yang zal iedereen wel ongeveer bekend zijn, maar hoe zit het met qi (tsjie) en hoe zagen de oude Chinezen de geest en de ziel?

In oorsprong kent de TCM acht takken: vier algemene en vier specifieke therapiën. De algemene zijn bewustzijn, ademhaling en voeding, beweging en rust en uitwisseling/aanraking. De vier therapiën zijn kruidengeneeskunde en voedingsleer, acupunctuur en massage, feng shui en ming shu (astrologie). Deze site is bedoeld om informatie over TCM in het algemeen en specifiek over kruiden en kruidengeneeskunde te geven.

Chinese kruidengeneeskunde is een essentieel onderdeel van TCM. In China wordt kruidentherapie in 70% van de behandelingen gebruikt. De kruiden herstellen de harmonie van een verstoorde balans waardoor de klachten verdwijnen. De behandeling met TCM is erop gericht om uw qi te reguleren en te versterken indien nodig.

Basis
De basis van TCM is verandering en balans. Wanneer men evenwichtig leeft en zuinig is op zijn energie, krijgt ziekte geen kans. Door het waarnemen en bestuderen van natuurlijke processen, gaat men deze herkennen en is het mogelijk preventief te werken om ziektes te voorkomen. Een TCM therapeut heeft de werking van het menselijk lichaam en de relatie met de natuurlijke fenomenen in de kosmos bestudeerd. Hij of zij herkent de disbalans in het lichaam, de sterktes en zwaktes van de persoon. In TCM is elk waarneembaar symptoom (ook als u deze niet als klacht ervaart) een teken van uw energetische balans, gerelateerd aan de interne organen. Een behandeling herstelt de balans terwijl rekening wordt gehouden met uw totale functioneren: de directe klacht vermindert of verdwijnt en de behandeling is preventief zodat andere (en sterkere) symptomen niet gaan optreden.

Kruidengeneeswijze
De Chinese kruidentherapie maakt gebruik van planten, mineralen en dierlijke produkten. Er zijn meer dan 1500 geneeskrachtige substanties bekend, maar gewoonlijk worden er zo'n 300 verschillende gebruikt. Oorspronkelijk werd veelvuldig gebruik gemaakt van bepaalde lichaamsdelen van dieren, waaronder tijgerbotten, berengal en neushoornhoorn. Hoewel deze substanties nog steeds in de materia medica staan en onderdeel zijn van de studie, zijn ze al lang vervangen door plantaardig materiaal of maakt men gebruik van speciaal gefokte dieren. Wanneer u problemen heeft met het innemen van dierlijke produkten, bijvoorbeeld als u vegetariër bent, kan uw Chinese kruidenformule altijd aangepast worden.

Behandelmethodes
Andere behandelmethodes dan kruidentherapie zijn acupunctuur en acupressuur, moxibustie, tui na massage, cupping, voedingsleer en ademhalings- en bewegingstherapie. Acupunctuur en acupressuur maken gebruik van plaatsen op het lichaam die door stimulatie (met naald of druk) invloed hebben op uw energiehuishouding. Een tui na therapeut bewerkt hiernaast ook uw spieren en gewrichten (net als fysio- en manuele therapie). Moxibustie is een verwarmende techniek, waarbij locaties van acupunctuurpunten worden verwarmd door er bijvoet (artemisia vulgaris) bij te verbranden. Dit kan met een losse moxarol of op een acupunctuurnaald. Bij cupping wordt in glazen bollen de lucht verwarmd, waarna de bollen op het lichaam worden geplaatst. Door de onderdruk wordt de huid omhoog gezogen, gaan de poriën openstaan en wordt de doorbloeding intensiever. Tai ji quan (vaak ook t'ai chi ch'uan of simpel tai chi geschreven) en qi gong (ch'i kung) zijn eeuwenoude vormen van beweging en ademhaling om de circulatie van qi en bloed in het lichaam te versterken en reguleren. Ze zijn meditatief en ontspannend en kunnen goed gecombineerd worden met zelfmassage.

Klassieke teksten
De grondslagen van de Chinese geneeskunde zijn ongeveer 2500 jaar geleden vastgelegd in de huang di nei jing (het gele keizer's boek over innerlijke geneeskunde). De nei jing bestaat uit twee delen, de su wen en ling shu, en vormt de theoretische en filosofische basis van TCM. Ziekte en gezondheid worden hierin beschreven als natuurlijke fenomenen die bestudeerd kunnen worden. Ziekte is een gevolg van een verstoorde balans van yin en yang van het stromen van qi in het lichaam. Qi wordt vaak vertaald met levensenergie, maar dat doet het te kort. Het menselijk lichaam wordt gezien als een miniatuur van de kosmos met al zijn natuurlijke basiskrachten. Ziektes worden ook beschreven aan de hand van deze basiskrachten en hebben een sterke verbinding met de natuur en natuurlijke fenomenen. Voor de Chinese kruidengeneeskunde is de shen nong ben cao (materia medica van de heilige boer) het eerste geschrift. Meer titels van klassieke teksten vind u bij de links/referenties.

Therapie
De diagnose en behandeling in TCM is gebaseerd op patroon identificatie (bian zheng). In plaats van het behandelen van een symptoom wordt het patroon behandeld. Het patroon beschrijft welke onbalans aanwezig is of combinatie ervan. Door het patroon te behandelen, wordt uw lichaam aangezet zichzelf te genezen en de balans te herstellen.
Een TCM therapie is altijd gebaseerd op een TCM patroon identificatie: de diagnose van uw energetische onbalans. De identificatie komt tot stand na een diagnostisch vraaggesprek, welke bestaat uit vragen, voelen, horen, zien en ruiken. De patroonidentificatie omvat de volgende onderdelen:
  • Een beschrijving van de balans tussen yin en yang. Deze twee tegengestelde maar elkaar aanvullende krachten vertegenwoordigen de natuurlijke tegenstellingen in de wereld.
  • Een beschrijving in termen van de vijf fasen (of bewegingen): hout, vuur, aarde, metaal en water. In TCM zijn interne organen, meridianen en vitale substanties (de lichaamsdelen en functies) verbonden met de vijf fasen. Ook worden patronen en ontwikkelingen beschreven met de theorie van de vijf fasen.
  • Vaststelling welk deel van het lichaam het meest behoefte heeft aan behandeling.
Op grond van de diagnose wordt een passende behandeling voor u gekozen. Naast een speciaal samengestelde kruidenformule, kan mijn behandeling bestaan uit acupressuur, voedingsadvies en advies voor leefwijze.

Westerse en Chinese geneeskunde
De Westerse geneeskunde heeft haar oorsprong in het oude Griekenland en is daarmee ca. 2500 jaar oud. Na de middeleeuwen is de ontwikkeling van de Westerse geneeskunde snel gegaan, zeker nadat de microscoop werd uitgevonden. De fundering van de Westerse geneeskunde wordt gelegd door de biochemie, scheikunde van levende wezens. Atomen (kleinste eenheid van een substantie) zijn gegroepeerd en vormen moleculen (deeltjes met dezelfde eigenschappen als een groep deeltjes). Een substantie bestaat uit meerdere moleculen of meerdere verschillende soorten moleculen. Verschillende substanties vormen samen cellen, de basis van levende organismen. Cellen zijn vervolgens gegroepeerd in weefsels en verschillende weefsels vormen organen. Alle organen samen vormen het lichaam. Over de psyche, bewustzijn, ziel en geest zijn verschillende theoriën, maar het gemeengoed definieert deze als chemische processen in de hersenen of zenuwstelsel.

De anatomie (opbouw) en fysiologie (werking) beschrijven de mens in de wereld. De pathologie beschrijft ziektes en ziekteprocessen. De Westerse geneeskunde en haar beschrijving van de mens wordt onderbouwd door de biologie, (bio)chemie en natuurkunde. Deze harde wetenschappen worden als werkelijkheid beschouwd en alles wat niet volgens de wetenschappelijk standaard bewezen kan worden, is derhalve niet waar. De belangrijkste pijlers van de Westerse geneeskunde zijn chirurgie, bestraling en medicijnen. Een chirurgische ingreep is zo'n beetje het laatste redmiddel dat er is. De farmacie berustte vroeger op de werking van planten en heeft zich ontwikkeld tot het produceren (synthetiseren) van de werkzame stof. Tegenwoordig dienen lichaamseigen molecuulstructuren als blauwdruk (voorbeeld) voor medicijnen. Men gaat er van uit dat substanties door hun samenstelling en structuur 'passen' op andere substanties en zo een (chemisch of elektrisch) proces in gang zetten. Door substanties met een computer te simuleren kunnen diverse geneesmiddelen ontwikkeld worden. Eén van de belangrijkste nadelen van de moderne farmaceutische geneesmiddelen is de bijwerking. In alternatieve kringen wordt deze wel eens toegeschreven aan het gebruik van één werkzame stof.

Een mooie beeldspraak over de werkelijkheid is door deze te vergelijken met een kaart van de wereld. Er zijn verschillende landkaarten om de werkelijkheid weer te geven. Sommige zijn ingedeeld naar geografie, andere naar reistijd, populatie of zelfs rijkdom. Elke kaart geeft de werkelijkheid weer, zolang ze naar waarheid en volgens een bepaald systeem is opgezet. Elke kaart heeft ook een ander gebruik en doel. Maar de kaart is niet het terrein en de biomedische kaart van de mens is slechts één van de bruikbare kaarten. Met als doel chirurgie en Westerse geneesmiddelen om ziekte te genezen. De kaart van de traditionele Chinese geneeskunde is even waar, en heeft als doel ziekte te genezen met TCM therapie. Zolang de TCM therapeut deze kaart en TCM therapie gebruikt om gezondheidsproblemen te behandelen, zijn de twee kaarten even bruikbaar en waar.

Achtergrondkennis
De basiskennis van TCM omvat:

©Stefan van der Sanden, 2021-01-16
http://www.krachtigekruiden.nl